Die Bybel Legkaart blog is begin met die gedagte om die samehang van die Bybel as geheel aan mense te openbaar. In die eerste twee aflewerings van hierdie blogs, is die totstandkoming en vertaling van die moderne Bybel nagevors. In die daaropvolgende blogs is die boeke van Genesis, Eksodus en Levitikus van naderby bekyk. In hierdie blog bekyk ons Numeri.
Die eerste blogs in die reeks kan d.m.v. hierdie skakels opgespoor word:
In hierdie blog bekyk ons Numeri as 'n geheel. Ons kyk na die ontstaan en outeur van die boek. Ons bekyk dit vanuit 'n teologiese en Bybelkundige perspektief, maar ook met die oog van iemand wat 'n verhouding met die God van Numeri het. Onderweg, stop ons by Sinaï, Kades en Moab, nes die Israeliete destyds gedoen het.
AFDELING B: DIE PENTATEUG
Deel 6
Numeri
-
Agtergrond tot Numeri
-
By Sinai
-
Van Sinai tot Kades
-
Van Kades tot Moab
-
By Moab
-
Toepassing
-
Bibliografie
6.1 Agtergrond tot Numeri
Die woord Numeri
verwys na nommers. Die boek is so genoem na aanleiding van die twee
sensusopnames wat in die boek voorkom voor die volk van Israel Kanaän
binnegaan. Die eerste poging om Kanaän in te val het misluk as
gevolg van die volk se ongeloof en ongehoorsaamheid. As straf, het
God hulle vir ongeveer 40 jaar deur die woestyn laat wandel, totdat
daardie ongelowige generasie uitgesterf het. Gedurende hierdie 40
jaar bou God ‘n verhouding met die volk en leer hulle om op Hom te
vertrou.
Die geskiedenis van
Numeri is een van herhaalde opstand en rebellie. Telkens moet Moses
vir die volk intersessie doen voor God, sodat God hulle nie in sy
woede uitdelg nie. Telkens tree God ook op wonderbaarlike wyse vir
die volk op tot redding, wanneer hulle voor verskeie krisisse te staan
kom. Ten spyte van God se hantering van vorige rebellies, soos
opgeteken in Eksodus, faal die volk steeds herhaaldelik daarin om God
getrou te dien. Sommige mense voer selfs aan dat Numeri die Boek van
Rebellie genoem kon gewees het. Die volk rebelleer teen die roete,
die kos, die reuse, die leiers, Goddelike uitsprake en die woestyn.
Numeri se boodskap
gaan egter oor veel meer as net opstand en ongeloof. Dit is ook by
uitstek ‘n boek waarin ons God leer ken as ‘n God van orde. Die
sensusopnames geskied volgens ‘n bepaalde orde, elke stam word ‘n
bepaalde kamp-area toegewys, die volk trek volgens ‘n bepaalde orde,
ens. ens.
Pearlman (1935, p.30)
hou dat die boodskap van Numeri in vier woorde saamgevat kan word:
diens, orde, mislukking en swerftog.
OUTEUR
Soos met die res van
die Penatateug, word daar tradisioneel aanvaar dat Moses die outeur
van die boek was. In alle waarskynlikheid het Moses die verhaal
neergeskryf soos dit ontvou het terwyl die Israeliete deur die
woestyn getrek het.
Eksterne getuienis
ten gunste van Moses as outeur van Numeri sluit die volgende in:
- Die Samaritane, die Jode en die vroeë kerk aanvaar die Mosaïse outoriteit van die boek;
- Verskeie Nuwe Testamentiese gedeeltes ondersteun hierdie gedagte – Joh. 3:14; 1 Kor. 10:1-11 (let op die tipologie); Heb. 3 en 4; asook Jud. 11.
Interne getuienis ten gunste van
Moses as outeur sluit die volgende in:
- Daar is meer 80 aansprake in die boek dat God met Moses gepraat het;
- Num. 33:2 verklaar dat Moses die gebeure opgeteken het tydens die woestynswerftog;
- Dit was algemene gebruik in die destydse wereld dat ‘n outeur na homself sou verwys in die derde persoon in sy vertelling.
DATERING
5. Leierskap is
‘n tema wat ook sterk figureer in Numeri. Ons maak met baie sterk
leiers kennis in hierdie boek. Roep die volgende mense in
herhinnering: Moses, Josua, Korag en sy bende, die tien
kleingelowige verspieders, Aaron, Pinehas, Mirjam, Eleasar, Bileam
en Balak. Hierdie was almal mense wie se leierseienskappe sterk
uitgestaan het, tog was hulle invloed nie altyd positief nie. Ons
neem almal die leiding in een of ander area van ons lewens.
Ondersoek jou eie leierskap t.o.v. styl, reputasie, invloed,
uitkomste, ens. om vas te stel of jy ‘n positiewe of ‘n
negatiewe leier is. In watter areas van jou leierskap is daar
ruimte vir verbetering? Wat kan jy doen om die effektiwiteit van
jou leierskap te verbeter? Wees prakties.
Marietjie Uys (Miekie) is a published author. You can buy the books here:
You can purchase Designs By Miekie 1 here.
Jy kan Kom Ons Teken en Verf Tuinstories hier koop.
Jy kan Kom Ons Kleur Tuinstories In hier koop.
Jy kan Tuinstories hier koop.
You can follow Miekie's daily Bible Study blog, Bybel Legkaart, here in English & Afrikaans.
For more crafty ideas and great products, visit A Pretty Talent on Facebook.
Remember to keep nurturing your TALENT for making PRETTY things.
You can subscribe to this blog and receive regular updates by email by simply registering your email address at the top of the current blog.
Volgens die
JEDP-tradisie is die boek tydens die ballingskapsjare geskryf en voor
400 vC. gekanoniseer.
As egter aanvaar word dat Moses die
outeur van die boek is, is die boek waarskynlik oor ‘n periode van
ongeveer 40 jaar geskryf terwyl die Israeliete deur die woestyn
geswerf het, vanaf ongeveer 1490 tot 1451 vC. (of moontlik 1444 tot
1405 vC.). Soos reeds gemeld in die bespreking van Levitikus, deel 5 van hierdie reeks, begin Numeri 1:1 by
die tweede maand van die tweede jaar nadat die Israeliete uit Egipte
getrek het. Ongeveer 39 jaar later eindig die vertelling waar die
Israeliete vir die tweede maal gereed staan om Kanaän binne te val.
AGTERGRONDGESKIEDENIS
EN GEOGRAFIE
Dit is uit die aard
van die saak noodsaaklik dat die leser van Numeri bekend sal wees met
die Israeliete se geskiedenis soos verhaal in die drie voorafgaande
boeke, Genesis, Eksodus en Levitikus. Soos reeds gemeld, hervat die
boek van Numeri die verhaal op die presiese plek waar Levitikus
eindig. Die Israeliete is steeds uitgekamp aan die voet van Sinai.
Hulle het in die voorafgaande maand die wette van God ontvang, deur
Moses wat as middelganger opgetree het. Kort voor dit, het hulle uit
Egipte getrek, nadat hulle ooggetuies was van God se magsvertoon, soos
geopenbaar in die die tien plae waarmee Hy Egipte getref het.
Hou dus in gedagte
dat die Israeliete God maar slegs vir ‘n kort rukkie ken op hierdie
stadium en steeds ‘n baie sterk afgodsinvloed en -agtergrond in hul
ervaringsveld het.
Aangesien die boek
afspeel teen die agtergrond van ‘n 39 jaar-lange swerftog, vind
daar omvattende beweging plaas. Dit gebeur egter binne ‘n baie
klein geografiese omgewing. Sien die meegaande kaart vir nadere
inligting.
(Uit: Bybel in Praktyk, p. 193)
UITLEG
Die boek van Numeri
kan in vier hoof fases verdeel word na gelang van waar die volk
hulle geografies bevind het:
- By Sinai – Hoofstukke 1-9
- Vanaf Sinai tot by Kades – Hoofstukke 10-20
- Vanaf Hor tot by Moab – Hoofstukke 21-25
- By Moab – Hoofstukke 26-36
6.2 By Sinai
Die openingswoorde
van Numeri vestig die outoriteit van die boek by Moses;
hierdie is weereens God se openbaring aan Moses.
In hoofstuk 1 word
Moses aangesê om al die weerbare mans onder die volk te tel. Hou in
gedagte dat die volk slegs ‘n paar dagreise van Kanaan af weg was.
Hulle het dus so te sê aan die vooraand van ‘n reeks veldslae
gestaan. Hierdie sensusopname dien dus ‘n organisatoriese
doel, in die sin dat die manlike lede onder die volk getel is en onder
leiers ingedeel is, met die oog op oorlogvoering. Slegs mans van
twintig jaar en ouer is by hierdie sensusopname ingesluit. Die
Leviete is uitgesluit, aangesien hulle verantwoordelik was vir die
versorging van die tabernakel en sy toebehore, asook die
tabernakeldiens, en as sulks sou hulle nie aan oorlogvoering deelneem
nie.
Voordat die
sensusopname plaasvind word daar 12 leiers (een uit elke stam)
aangewys om Moses en Aaron by te staan met die opname. Daar is nie
‘n leier uit Levi aangewys nie, aangesien hulle nie aan die oorloë
sou deelneem nie. Aaron was bowendien reeds vooraf aangewys as die
leier van die stam van Levi. Dit laat slegs 11 stamme oor, maar let
op dat die stam van Josef as twee stamme getel word, nl. Efraim en Mannasse.
Die verdeling van
die stam van Josef in twee stamme is ‘n belangrike saak om na
op te let, aangesien dit baie verwarring vir die leser van die Ou
Tetament sal uitskakel as dit deeglik verstaan word. Die leser sal
onthou dat Jakob/Israel Josef se twee seuns aangeneem het as sy eie.
Lees die gedeelte in Gen. 48, veral vers 7. Let ook op dat Efraim,
die jonger broer, bo Manasse, die ouer broer, gestel word. Dit is om
hierdie rede dat die name van Efraim en Manasse dan verder in die
Bybel in ‘omgekeerde volgorde’ voorkom. Dit was destyds die
gebruik gewees dat die oudste en/of belangrikste eerste genoem was.
Die oudste was ook geregtig op ‘n dubbele erfdeel en die beste
seën.
John Wenham (Handboek
by die Bybel, p. 191-192) merk tereg op dat daar polemiek bestaan
rondom die akkuraatheid van die syfers wat in die Bybel
voorkom. In baie gevalle blyk die syfers ongeloofwaardig te wees.
Aanvanklik is eenvoudig verklaar dat die Bybel histories onbetroubaar
is. Verdere studies het reeds ver gekom om die probleme rondom die
aardige getalle wat in die Bybel voorkom te verklaar, alhoewel die
studies steeds onvolledig is. Hier volg enkele verklarings rakende
die groot en/of weersprekende getalle wat in die Bybel voorkom:
- Oorskryffoute, bv. die byvoeging van nulle. Vergelyk 2 Sam. 10:18 (700 man) met 1 Kron. 19:18 (7000 man).
- Verwarring van woorde. Hierdie probleem het ingetree a.g.v. die feit dat die Hebreeuse teks vir lank sonder vokale geskryf is, bv. die Hebreeuse woorde eleph en alluph. Sondere vokale klink hierdie twee woorde dieselfde en kan dit as ‘n verskeidenheid woorde vertaal en verstaan word, bv. duisend, familie, leier, militere eenheid, beroepsoldaat, aanvoerders oor duisende of oor honderde, ens.
Met hierdie gegewens
in gedagte is dit dan moontlik om te sien dat die getalle wat in die
sensusopname van Numeri voorkom moontlik onakkuraat vertaal
is. In hierdie geval het dit eerder met verwarring van woorde te
doen as met oorskryffoute. Gebruik Simeon (hfst. 1) as voorbeeld.
Dit is geskryf as: 57
‘Ip; 2 ‘Ip 3 “honderde”
In die vertaling is
die getalle saamgevoeg tot 59 300.
‘n Meer akkurate vertaling sou veel
eerder lees: 57 bewapende manne; 23 “honderde” (militere
eenhede).
Die moderne leser
het dikwels nie die vermoë om hierdie sake in die Bybel raak te lees
of te verklaar nie. As gevolg van sy gebrek aan kennis rakende die
oorspronklike tale is hy aangewese op taalkundige skoliere om
akkurate vertalings te produseer. Hoe nou gemaak as die akkuraatheid
van vertalings onder die soeklig gestel word en bevraagteken word?
Dit is raadsaam vir die ernstige Bybelleser om ‘n verskeidenheid
vertalings te bestudeer deur die verloop van sy lewe. Sodoende word
wankonsepte vermy wat moontlik met vertalings kon inglip en die leser
kry ‘n verskeidenheid ‘sleutels’ wat hom in staat stel om die
Bybel deur verskillende ‘deure’ te betree.
In hoofstuk 2 gee God
opdrag rakende die kamporde. Elke stam kry ‘n area waar hy
moet kamp opslaan. Die onderstaande diagram verleen insig in die
uitleg van die kamporde:
(Uit: Hayford’s
Bible Handbook, placement of tribes in the Israelite encampment)
Daar word ook reels
neergelê vir die verskuiwing van die kamp:
- Die Oostelike stamme – Juda, Issaskar en Sebulon - moet altyd eerste versit. Juda word aangestel as die leier-stam tussen hierdie betrokke drie stamme. Dit beteken dat die stam van Juda eerste sal versit van hierdie drie stamme. Interessant om daarop te let dat Jesus se geslagsregister uit hierdie stam nagetrek word.
- Die Suidelike stamme – Ruben, Simeon en Gad - moet tweede versit. Hierdie stamme staan onder leiding van die stam van Ruben (die oudste van die twaalf broers).
- Die Levietiese stam trek daarna sodat hulle altyd in die middel van die volk bly.
- Hierna moet die Westelike stamme – Efraim, Manasse en Benjamin - versit. Hulle staan onder die leiding van die stam Efraim. Weereens word die stam van Josef dus in twee geskei. Hierdie drie stamme is die nageslag van Ragel.
- Die laaste groep om te versit is die stamme aan die Noordekant – Dan, Aser en Naftali. Hierdie drie stamme staan onder die leiding van die stam Dan.
Hoofstuk 3 handel oor
‘n sensusopname wat van die Leviete geneem is. Die
motivering sentreer rondom die loskoop van die eersgeborenes. Omdat
God die eersgeborenes van die Egiptenare laat sterf het om die
Israeliete los te koop, behoort al die eersgeborenes onder die
Israeliete nou aan God. Hy neem egter die Leviete aan as losprys vir
die eersgeborenes onder die res van die stamme. Om te verseker dat
alle eersgebore Israeliete deur ‘n Leviet verteenwoordig word is
dit nodig dat ‘n sensus van die Leviete geneem word. Alle manlike
Leviete van ‘n maand en ouer is by hierdie sensusopname ingereken.
Na die opname is daar bevind dat daar ‘n oorskot van 273 Israeliete
was. Hierdie mense is met silwer geldstukke losgekoop. Die geld is
aan Aaron en sy seuns gegee.
Volgens hierdie
opname, word die Leviete ook in groepe ingedeel. Die leser kan gerus
terugverwys na die stamboom van die Leviete soos uiteengesit in
die bespreking van Eksodus, deel 4 van hierdie reeks. Hierdie groepe moes volgens hulle
familieverband op vasgestelde areas rondom die tabernakel kamp
opslaan:
- Die Gersongroep moes aan die westekant van die tabernakel kamp opslaan. Die taak van die Gersoniete was om al die gordyne en seile van die tabernakel te versorg.
- Die Kehatgroep moes aan die suidekant van die tabernakel kamp opslaan. Hulle diens het die versorging van die meubels en toebehore van die tabernakel ingesluit. Die Aaronietiese priesters stam uit hierdie groep.
- Die Merarigroep moes aan die noordekant van die tabernakel tent opslaan. Hulle taak was die versorging van die raamwerk van die tabernakel en sy gereedskap.
- Moses, Aaron en Aaron se seuns het aan die oostekant van die tabernakel tent opgeslaan. Soos reeds in Levitikus gemeld, het hulle die priesterlike diens in die tabernakel verrig.
Die bespreking van Eksodus omskryf die take van die
onderskeie Levietiese groepe in meer detail. Hier word o.a. die
bykomende inligting bygevoeg dat ‘n Leviet tussen die ouderdomme
van 30 en 50 moes wees om te kwalifiseer vir diens.
In die Ou Testamenmtiese tyd is die
oostekant beskou as die voorkant. Die groepe wat aan die
oostekant uitgekamp het, sou dan noodwendig altyd die leiding neem in
die trek.
Op hierdie stadium is
die Israeliete riglyne gegee oor hoe om ‘n heilige lewe voor God te
leef. Hierdie riglyne was tot nou toe nog nie toegepas nie.
Die bespreking van Levitikus lei die fase van toepassing binne. Moses word beveel om
al die onrein mense uit die kamp te stuur (5:1-4). Hulle kon
nie in dieselfde kamp bly as hulle heilige God solank as wat hulle
nie rein was nie. Die gedeelte beklemtoon die noodsaaklikheid van ‘n
sondelose lewe vir die wedergebore Christen. Wanneer die heilige God
van die Israeliete van destyds Sy woning in jou maak, is dit nodig
dat jy huis skoonmaak, sodat God sy nuwe woning heilig (afgesonder)
en rein (skoon) kan kry.
5:5-8 beklemtoon dat
‘n sonde teen ‘n medemens dieselfde gewig dra as sonde teen God.
Dit is nodig om jou medemens wat deur jou tenagekom is te vergoed vir
die skade wat hy gely het. Vergoeding is vasgestel op die volle
bedrag plus ‘n vyfde, dus 120%.
Verse 9-10 vestig die
leser se aandag daarop dat die priester geregtig is op ‘n deel van
die offergawe. Die wedergebore Christen kan hierin ‘n
aanmatiging lees om die persone wat in permanente diens van die Here
is (leraars, sendelinge, administratiewe personeel, ens.) finansieël
te ondersteun, sodat dit vir hulle moontlik sal wees om die werk
waarvoor hulle geroep is voort te sit. Hierdie is een van die
beginsels wat reeds vroeg in die Ou Testament neergelê word en
dwarsdeur die Bybel tot in die Nuwe Testament onveranderd bly. Sien
gerus Luk. 10:7 en 1 Tim. 5:18.
Die res van die
hoofstuk handel oor jaloesie in die huwelik. Getrouheid binne
die huwelik is vir God van groot belang. Hierdie onderwerp word dan
ook op talle plekke in die Bybel aangeroer. God weet ook dat
jaloesie ‘n huwelik kan vernietig, daarom stel Hy hierdie vreemde
ritueel in wat gevolg kan word wanneer ‘n man sy vrou van
ontrouheid verdink. Jaloesie gaan dikwels hand-aan-hand met geweld
in die huwelik. Hierdie regulasie dien dus ook om die vrou te
beskerm, deurdat sy daardeur vrygespreek kan word.
Omdat poligamie
beoefen was in die Hebreeuse kultuur, geld dieselfde reëls nie vir
die man as vir die vrou nie. Dit was vir die man moontlik om
‘ontrou’ teenoor sy vrou te wees en steeds binne die wet te leef.
Hy mag egter nie ontrou gehandel het met ‘n ander man se vrou nie.
Die wet het ook van ‘n man verwag om ‘in die huwelik te tree’
met ‘n vrou waarmee hy hom seksueel verbind het. Let ook daarop
dat daar verskeie ‘klasse van huwelikke’ was, bv. vroue, byvroue,
slavinne, ens.
Op hierdie gedeelte
volg ‘n beskrywing van die nasireergelofte. Meeste lesers
van die Bybel is bekend met die konsep van die nasireer, omdat Simson
‘n nasireer was (Rig. 13:2-5). Simson se hele lewe was
veronderstel om aan God gewy te wees. Ons sien egter in Num. 6:1-21
dat iemand homself vir ‘n bepaalde tydperk as ‘n nasireer aan God
kon toewy en dat dit nie noodwendig ‘n hele lewensduur gedek het
nie. Dit is dan ook waaroor die hele gedagte van die
nasireersgelofte handel. Die persoon wat hierdie gelofte afgelê het
het homself vir ‘n tydperk daartoe verbind om homself van sekere
voedsel en drank te weerhou. Daar was ook sekere aksies en dinge
waarvan die nasireer homself moes weerhou. Gedurende hierdie tydperk
het die nasireer homself op ‘n besondere wyse aan God afgesonder om
heilig en rein voor God te lewe.
In die laaste paar
verse van hoofstuk 6 (vv. 22-27) leer God die priesters hoe om ‘n
seën oor die mense uit te spreek. Baie moderne denominasies van
kerke het hierdie seënbede in hulle liturgie opgeneem en
spreek dit tydens die verloop van die dienste oor die betrokke
gemeentes uit.
Hoofstuk 7 verwys
terug na die salwing van die tabernakel en sy toebehore nadat dit
opgerig is. Nou, na die sensus, bring die leiers van die onderskeie
stamme elk ‘n offer na die tabernakel toe. Hierdie offers is aan
die drie Levitiese familiegroepe gegee om te versorg. Oor ‘n
periode van twaalf dae het die leiers van die twaalf stamme hierdie
offers na die altaar toe gebring. Vers 88b lees: “Dit was die
offergawes vir die inwyding van die altaar nadat dit gesalf
is.” Die leser kan gerus hierdie gedeelte in die Ou vertaling
vergelyk met die Nuwe vertaling om waardering te kry vir die besluite
wat ‘n vertaler moet neem in die vertalingsproses.
Die laaste vers van
die hoofstuk (7:89) beeld die besondere verhouding uit wat tussen God
en Moses bestaan het: “Telkens wanneer Moses in die tent van
ontmoeting ingegaan het om met die Here te praat, het hy die stem van
die Here met hom hoor praat. Die stem het van die deksel af gekom
tussen die twee gerubs uit, die deksel op die ark waarin die
getuienis was. So het die Here met Moses gepraat.”
8:1-4 beklemtoon dat
die lig van al sewe die kandelaarlampies na vore moet skyn.
Dit moet die weg na die allerheiligste verlig.
Bykans die hele
hoofstuk 8 is gewy aan die reiniging en wyding van die Leviete.
Vroeër is die priesterlike Leviete gereinig en gewy, maar nou word
die hele stam aan God gewy vir hulle dienswerk. Hulle dienstyd word
ook vasgestel. ‘n Leviet moet tussen die ouderdom van 25 en 50
jaar wees om in die tabernakel te kan diens doen. Hier is weereens
‘n verskil in getalle. Num. 4:34-45 het die ouderdom van
dienspligtige Leviete op 30-50 vasgestel.
In Num. 9 gee God
bevel dat die paasfees vir die tweede keer gevier moet word.
‘n Jaar het verloop vandat die Israeliete Egipte verlaat het. ‘n
Groep Israeliete is egter onrein op die tyd wanneer die paasfees
gevier moet word, omdat hulle aan ‘n lyk geraak het. Hulle verkry
‘n spesiale vergunning om die paasfees ‘n maand later te vier.
Mense wat ver op reis was tydens die viering van die paasfees verkry
ook toestemming om die paasfees ‘n maand later te vier. Daar is ‘n
aantal mense van nie-Israelitiese afkoms onder die volk. Ook hierdie
vreemdelinge word toestemming gegee om die paasfees saam met
die Israeliete te vier. Die enigste voorbehoud is dat die persoon
wat die paasfees vier, die begeerte moet uitspreek om dit te doen.
Hierin is dit weereens duidelik dat God se diens en aanbidding reg
van die begin af ander nasies geïnkorporeer het.
Die volk staan nou op
die punt om Sinai te verlaat en verder te trek na Kanaän toe. Die
leser word eers daaraan herinner (9:15-23) dat dit God se wil was dat
die Israeliete so lank by Sinai vertoef het. As die wolk van God
nie getrek het nie, dan het die Israeliete ook nie getrek nie, selfs
nie vir ‘n jaar of langer nie.
6.3 Van Sinai tot Kades
Die tweede gedeelte
van Numeri dek hoofstukke 10-19. By die aanvang van die tweede
gedeelte van Numeri tref God eers weer ‘n praktiese reëling.
Aangesien dit moeilik is om so ‘n groot aantal mense te mobiliseer,
word daar ooreengekom op seine (Num. 10:1-10). Hierdie seine
sal deur middel van trompette gegee word. Verskillende seine het
verskillende betekenisse gehad. Die trompette het ook ‘n bykomende
funksie gehad; dit sou die volk daaraan herinner dat die Here hulle
God is.
Op die twintigste van
die tweede maand van die tweede jaar nadat die Israeliete uit Egipte
getrek het, lig die wolkkolom van die deksel van die
tabernakel af en is die volk weereens gereed om te trek. In hoofstuk
10 word ons meegedeel dat die Israeliete God se vasgestelde orde
noukeuring nagevolg het met die vertrek van Kanaän af.
Soos reeds in Eksodus
genoem, is dit nodig dat die leser sal tred hou met die plekname
in die verhaal. Hierdie name word gereeld verder in die Bybel weer
aangetref, sonder dat die geskiedenis van die verhaal herhaal word.
Daar word dikwels van die leser verwag om bekend te wees met die
geskiedenis om sodoende die boodskap van die verhaal werklik te kan
verstaan.
Die volk het nie ver
getrek nie, of hulle begin reeds hul ongelukkigheid in hulle
omstandighede te kenne gee. By Tabera (11:1-3) verwyt hulle
God oor hierdie omstandighede. God word kwaad vir die volk en ‘n
deel van die kamp word met vuur verdelg. Nadat Moses intersessie vir
hulle gedoen het by God, word die vuur geblus. Die Hebreeuse woord
Tabera hou verband met die woord vuur. Dit is dan ook die Israeliete
wat aan hierdie plek sy naam gegee het.
Die tweede opstand in
hoofstuk elf word deur die vreemdelinge (mense van nie-Israelitiese
afkoms) onder die volk geinisieër. Hulle gee te kenne dat hulle ‘n
behoefte aan vleis ervaar. Heel gou begin die Israeliete self
aan die gemor meedoen. Hulle is nie langer tevrede met die manna wat
God steeds op ‘n daaglikse basis aan hulle voorsien nie. Hulle
begin in groepies staan om oor hierdie toedrag van sake te kla.
Weereens word die Here kwaad oor hierdie optrede van die Israeliete.
Hierdie keer beleef Moses egter ‘n rebellie van sy eie. Hy kla by
God dat die las van leierskap oor die wederstrewige volk te
swaar is vir hom om alleen te dra. Lees gerus sy moedelose woorde in
vv. 11b, 14 en 15:
“Waarom behandel U
my so sleg, waarom is U my nie goedgesind nie, dat U die
verantwoordelikheid vir hierdie hele volk op my gelaai het? ... Ek
sien nie langer kans om hierdie hele volk alleen te dra nie, want dit
is te swaar vir my. As U so met my wil maak, kan U my gerus maar om
die lewe bring as U my goedgesind is. Hierdie slegte behandeling kan
ek nie meer verduur nie.”
In antwoord hierop
laat God Moses toe om sewentig leiers te kies – op grond van hulle
reputasie – en Hy onderneem om die sewentig met sy Gees te vul,
sodat hulle Moses kan bystaan in die leiding van die volk. Twee van
die sewentig het geweier om op Moses se oproep te reageer, dog is
hulle ook met die Heilige Gees gevul, nes die ander agt-en-sestig.
Die teken van hulle vervulling met die Heilige Gees was dat hulle as
profete begin optree het op daardie oomblik, alhoewel nie
later weer nie.
In antwoord op die
ander saak, nl. die behoefte aan vleis, het God die volgende dag ‘n
groot hoeveeleid kwartels voorsien. Die mense se gulsigheid
in die verorbering van die vleis het veroorsaak dat God baie van
hulle om die lewe gebring het. Die plek is toe Kibrot-Taawa
genoem, wat “grafte van gulsigheid” beteken. Hierdie gulsigheid
kan moontlik ook verband hou met die hoeveelheid vleis wat elke
persoon bymekaar gemaak het; een ton elk(indien die getal hier nie verkeerd vertaal of oorgeskryf is nie). Dit het nie van goeie
rentmeesterskap oor die aarde getuig nie. God het die mens beveel om
die aarde te versorg (Gen. 1:28). Wanneer elke individu soveel vleis
bymekaar gemaak het, het dit nie die voortbestaan van die spesie in
gedagte gehou nie. Daarmee saam het dit ook getuig van hulle
wantroue in God om weer vir hulle te voorsien.
Van daar af het die
volk verder getrek en vir ‘n ruk by Gaserot gebly.
Dit is onbekend wat
van Moses se eerste vrou, Sippora (Eks. 2:21), geword het. Al wat
ons weet is dat Moses ‘n tweede vrou geneem het (Num. 12:1) en dat
sy van Kussietiese afkoms was. In moderne dialek was sy van
Ethiopiese afkoms. Die Kussiete/Ethiopiërs was sonder enige
twyfel swart gewees (Jer 13:23a). Hierdie saak het Moses die argwaan
van sy broer en suster op die hals gehaal. Hulle het selfs so ver
gegaan as om Moses se gesag te bevraagteken op grond van hierdie
sogenaamde ‘verkeerde’ huwelikskeuse. God gebruik egter geen
onsekere terme om Mirjam en Aaron te laat verstaan dat Moses sy keuse
was en steeds is nie. Lees gerus God se antwoord in Num 12:6-8.
Mirjam word selfs vir ‘n tydperk met melaatsheid getref om die saak
nog duideliker te maak. Melaatsheid het ‘n persoon onrein gemaak
en onrein persone mag nie voor God verskyn het nie. Daarmee stel God
dit duidelik dat Moses steeds welkom is om voor Hom te verskyn,
terwyl Mirjam, as onreine melaatse, nie welkom is nie. Hierdie
melaatsheid affekteer nie vir Aaron nie, omdat hy deur God aangestel
was as hoëpriester en dit sy daaglikse taak was om namens die volk
voor God te verskyn.
Nadat die volk van
Gaserot weggetrek het, verskuif hulle reguit na Kades in die
Paranwoestyn. Hierdie gebied grens aan Kanaän en alle nodige
reëlings word getref om die land binne te val. Eers moet daar egter
intellegensie ingewin word rakende die area en sy mense. Hierdie
intellegensie word deur twaalf spioene ingesamel.
In Num. 13:22 lees
ons dat die spioene/verspieders onder andere die gebied waar die
afstammelinge van Enak gebly het, gaan verken het. Die Enakiete
was besondere groot mense, sodat hulle bekend geword het as reuse.
Hierdie term moet egter nie geïnterpreteer word soos by die lees van
‘n sprokie nie, maar eerder soos in die daaglikse gebruik daarvan.
Ons sal vandag steeds van ‘n familie van reuse praat, as ons verwys
na ‘n familie waar die genetiese tendens bestaan om besondere lang mense
voort te bring bestaan.
Met hulle terugkoms
by die volk het die verspieders gemengde verslae. Die land is so ryk
en vrugbaar as wat God beloof het, maar die mense van die land het
vrees by die Israelitiese verspieders ingeboesem. Hulle
woorde getuig van hulle twyfel in hulleself: “Ons was soos
sprinkane in ons eie oë …” (13:33b). Slegs twee verspieders het
nie op hierdie leuen ingekoop nie, dit was Kaleb en Josua. Hulle
verslag was ten gunste van inname van die land.
Die ander tien
verspieders het egter nie die saak daar gelaat nie. Hulle het na die
volk toe gegaan en die hele volk opgesweep om in opstand te
kom teen God, die leiers en die inname van die land. V.4: “Hulle
het toe vir mekaar gese:’Kom ons kies ‘n leier en gaan terug
Egipte toe!’.” In ‘n roerende toespraak moedig Josua en Kaleb
die volk met hierdie woorde aan: “Hulle gode sal hulle nie kan
beskerm nie. Die Here is by ons. Moenie vir hulle bang wees nie!”
(14:9b). Hierop het die vergadering gedreig om Josua en Kaleb met
klippe dood te gooi.
Hierna het God ‘n
visuele verskyning gemaak en gedreig om die hele volk uit te roei,
sodat die aartsvaderbeloftes deur Moses se nageslag in vervulling
gebring kan word. Weereens doen Moses vir die volk intersessie
by God. Let op hoe sy motivering God se belange op die hart dra: “As
U hierdie volk soos een man om die lewe bring, sal die nasies wat van
U dade gehoor het, sê: ‘Die Here was nie in staat om hierdie volk
in te bring in die land wat Hy met ‘n eed aan hulle beloof het nie,
daarom het Hy hulle in die woestyn omgebring.’ … Vergewe dan tog
die sonde van hierdie volk in U groot liefde, soos U hulle van Egipte
af tot hiertoe vergewe het.” (vv. 15, en 19).
God laat Hom deur
Moses oorreed, maar die volk word tog gestraf. Pleks van om Kanaän
binne te gaan, word hulle beveel om om te draai en weg van Kanaän af
te trek. God gaan die Israeliete se eie woorde laat waar word
(14:28) en hierdie geslag oor die bestek van 40 jaar in die
woestyn laat uitsterf. Hulle kinders sal oor 40 jaar na die
Paranwoestyn terugkeer om die land in besit te neem. Die enigste
twee mense wat van hierdie straf gevrywaar word is Josua en Kaleb,
wat nooit hulle vertroue in God verloor het nie. Die verspieders wat
die slegte gerug teruggebring het en die volk in opstand gelei het,
het op daardie oomblik in ‘n plaag gesterf.
Toe die volk hierdie uitspraak van
God hoor, het hulle begin kerm en huil. Hulle het erken dat hulle
verkeerd was en aangedui dat hulle bereid was om tog die land binne
te val. Hierop het Moses hulle goed laat verstaan dat God hulle nie
sou ondersteun in hierdie poging nie. Hulle spyt het te laat gekom.
In hulle astrantheid, het hulle Moses geïgnoreer en tog die beplande
inval georganiseer – sonder Moses of God se ondersteuning.
As resultaat is hulle deur die Amalekiete en die Kanaäniete verslaan
en verjaag.
Hoofstuk 15 is ‘n onderbreking in
die reisverhaal van Numeri. In verse 1-21 word bykomnde riglyne
gegee vir die bring van offers. Hierdie bepalings sê dat
graanoffers gepaardgaande met diereoffes gebring moet word. Verder
moet ‘n vasgestelde hoeveelheid wyn die offer vergesel. Daar word
ook gesê dat vreemdelinge welkom is om aan die offerrituele deel te
neem en dat daar geen onderskeid tussen die vreemdeling en die
Israeliete getref moet word nie. Daar word weereens pertinent daarop
gewys dat die eerste van die growwe meel (graan) aan God behoort.
Verse 22-31 sentreer rondom sonde.
Daar is vergifnis vir onopsetlike sonde, maar opsetlike sonde is
strafbaar met die dood. In die daaropvolgende paar verse sien ons
hoe hierdie bepaling geïmplementeer word. ‘n Man het op die
Sabbat hout bymekaar gemaak en is voor die gemeente gebring vir
straf. Op God se bevel is die man toe gestenig.
Die laaste gedeelte van hoofstuk 15
dek ‘n interessante bevel. God wil vermy dat meer mense sondig
deur nie die gebooie na te kom nie. Daarom beveel Hy dat die
Israeliete klossies aan hulle klere vaswerk. Wanneer hulle die
klossies sien, sal dit as herinnering dien aan God se gebooie
en voorkom dat hulle die gebooie weens vergeetagtigheid oortree.
‘n Tweede opstand volg hierna. Die
leser moet in gedagte hou dat die volk steeds by Kades uitgekamp is
en nog niks verder getrek het sedert hulle hul ongeloof in God se
vermoë uitgespreek het om hulle in die stryd teen die Kanaäniete te
red nie. Hulle het hulle toe aan hulle neuse laat rondlei deur
ongelowige leiers en steeds het hulle nie hulle gesindheid van
opstand en hardkoppigheid verander na een van inskiklikheid en
onderhorigheid (gehoorsaamheid en geloof) nie. Tweehonderd-en-vtftig
vername leiers, aangevoer deur ‘n Leviet, Korag, en twee Rubeniete,
Datan en Abiram, het tot die oortuiging gekom dat Moses en Aaron
hulle-self bo die res van die volk verhef het (Hfst. 16). Ons het in
hierdie gedeelte dus te doen met ongesonde ambisie, eiegeregtigheid en moontlik
selfs ‘n mate van jaloesie op Moses en Aaron se posisies.
Onmiddellik het Moses tot God in gebed gegaan. Aangesien Moses en
Aaron se aanstellings in hul posisies deur God self gemaak is, is dit
maklik vir Moses om te sien dat die rebellie in werklikheid teen God
gemik is en nie soseer teen homself en Aaron nie: “… jy en jou
hele bende het ‘n komplot teen die Here gesmeë.” (v.11b). Moses
stel ‘n uitdaging aan die opstandelinge: “… vat môre vir julle
vuurpanne, … en bring dit na die altaar toe. Die man vir wie die
Here verkies, is die gewyde. Julle Leviete matig julle te veel aan.”
(v.6b-7).
Intussen het Moses die drie leiers
laat roep om met hom te kom gesels, maar hulle het geweier om te kom,
terwyl hulle Moses daarvan beskuldig het dat hy die hele volk mislei
het met die uittog uit Egipte en die beloftes van die beloofde land
wat ‘hy’ aan die volk gemaak het. Moses het sy onskuld in
hierdie saak voor God gaan bepleit en God gevra om nie die opstandelinge
se offers die volgende dag aan te neem nie. Die volgende dag het die
hele vergadering teenoor Moses en Aaron stelling ingeneem. God het
weereens visueel aan hulle verskyn. Hy het Moses en Aaron beveel om
weg te staan van die mense af sodat Hy hulle kon vernietig. Moses
het egter vir die volk in die bresse getree: “… sal U toorn teen
die hele gemeente ontvlam as net een mens gesondig het?” (v.22b).
In sy regverdige genade, het God beveel dat almal hulle moes afskei
van Korag, Datan en Abiram. Op Moses se bepaling sterf hulle dan op
‘n wyse waarop niemand nog tevore gesterf het nie – die aarde
het hulle letterlik ingesluk. Die res van die
tweehonderd-en-vyftig leiers wat aan die opstand deelgeneem het is
hierna deur vuur verteer. Dit het as bewys gedien dat Moses
inderdaad deur God in sy posisie aangestel was.
Die vuurpanne van die manne
wat gesterf het, is gebruik om die altaar mee oor te trek, aangesien
die gebruik daarvan by die altaar dit gewyd gemaak het. Die
oorgetrekte altaar moes die volk daaraan herinner dat God die
individue aangestel het wat daar moes diens doen, sodat niemand
anders dieselfde fout sou begaan as Korag en sy bende nie.
Die volgende oggend het die volk
weereens teen Moses en Aaron in opstand gekom. Hulle was oortuig dat
die twee leiers persoonlik verantwoordelik was vir die dood van die rebelle-leiers die voorafgaande dag. Weereens was God gereed om die hele
volk uit te delg. Nogeens moes Moses en Aaron vir die volk gaan
intersessie doen voor God. God het reeds begin om die mense d.m.v.
‘n plaag uit te wis. Terwyl Moses voor God in gebed gebly
het, het Aaron met ‘n wierookoffer tussen die mense ingegaan. Hy
het tussen die gaan staan wat reeds dood was en die wat nog gelewe
het. Daarna is hy terug na Moses toe by die tent van ontmoeting.
Moses se outoriteit as leier was nou
bevestig, maar hy wil ook seker maak dat Aaron en sy nageslag se
outoriteit bo alle twyfel bevestig sou wees. Hy het die twaalf
leiers van die twaalf stamme beveel om elk ‘n kierie in die
tent met die getuienis neer te sit (hfst.17). Die volgende dag het
Aaron se kierie nie slegs gebot nie, maar selfs ryp amandels gedra.
Dit het Aaron se uitverkorenheid bo alle twyfel bewys. Hierdie
kierie van Aaron is ook by die res van die getuienis gehou (in die
ark) as voortdurende herinnering dat God die hoëpriestrerlike
familie uitgekies het.
Van hier af verskuif die vertelling
na ‘n gesprek tussen God en Aaron. God bevestig opnuut dat die
hele Levitiese stam uitverkies is vir diens rondom die tent van
ontmoeting, maar dat slegs Aaron en sy seuns gekies is tot die
priesteramp: “Dat julle die priesterskap mag beklee, is ‘n
geskenk van my aan julle. ‘n Onbevoegde persoon wat nader kom om
die diens te verrig, moet doodgemaak word.” (18:7b). In die
daaropvolgende gedeelte word die pligte en voorregte wat met die
Levitiese- en die priesterampte gepaard gaan weereens uitgelig:
- hulle is geregtig op ‘n gedeelte van die offers wat gebring word, wat beteken dat hulle die beste kry van wat daar in die land is;
- alle eersgeborenes moet losgekoop word by die priesters;
- hulle sou geen grondgebied ontvang in Kanaän nie;
- die tiendes wat die volk gee behoort aan die Leviete;
- die Leviete het self ook ‘n verantwoordelikheid om tiendes te betaal.
Met die inleiding van
hoofstuk 20 word ons meegedeel dat Moses en Aaron se suster, Mirjam,
by Kades gesterf het en daar begrawe is. Voor hulle verder trek is
daar nog eens ‘n rebellie onder die volk wat dors ly as gevolg van
‘n gebrek aan drinkwater. God onderneem om water uit ‘n rots te
voorsien as Moses en Aaron met die rots sou praat. Moses het met die
woorde, “Moet ons vir julle water uit hierdie rots laat kom?” (v.
10b), die rots geslaan en daar het water voortgekom. Deur
hierdie daad het Moses en Aaron egter vir hulle self erkenning vir
die daad toegeëien, sonder om aan God die eer daarvoor te gee. As
leiers, was dit ‘n geweldige wandaad om voor die volk te pleeg.
God se straf behels dat hulle nie die volk by Kanaän sou inlei nie.
Hierna het hulle die plek Meribawaters genoem. Die woord
Meriba verwys na rusie, want die volk het daar met God rusie gemaak.
Terwyl hulle steeds
by Kades uitgekamp was, het Moses gesante na Edom gestuur om
toestemming te verkry om die Israeliete deur die Edomiete se
grondgebied te laat trek. Die Israeliete het onderneem om op die
Koningspad (sien die kaart in in die bespreking van Eksodus, deel 4 van die reeks) te bly en nie links of
regs daarvan af te draai nie en om selfs te betaal vir die water wat
hulle sou drink. Die Edomiete het botweg geweier om hulle toegang te
verleen en selfs met ‘n weermag teen hulle opgetrek om te voorkom
dat die Israeliete hulle land sou binnegaan.
As agtergrond is dit
nodig dat die leser in herinnering sal roep dat God bepaal het waar
Edom se grondgebied moes wees. Die Edomiete was die nageslag van
Esau (Gen, 36:42b), wat die broer van Jakob/Israel was. As
sulks het die Edomiete ook God se seën geniet as afstammelinge van
beide Abraham en Isak, alhoewel hulle nie gekies was om die
aartsvaderbeloftes verder voort te dra nie. Moses spreek die
Israeliete in Deut. 2:1-8 toe, en tydens sy toespraak herinner hy
hulle aan hierdie insident met Edom. Die Deuteronomium-vertelling
bevat egter interessante feite wat werd is om hier genoem te word.
God het dit baie duidelik gestel dat die Israeliete nie teen die
Edomiete mag oorlog gevoer het om hulle grondgebied in te neem nie,
op grond van die feit dat dit hulle broersvolk was en omdat die Edomiete hulle
grondgebied van God self ontvang het.
Hierdie insident met
Edom moet in die Bybelleser se gedagtes vasgemaak word, aangesien
daar ‘n aantal verwysings hierna is in die latere boeke van
die Ou Testament, wat dan veronderstel dat die leser met hierdie
geskiedenis bekend is.
Uiteindelik slaan die
volk die kamp by Kades af en verskuif na Horberg toe. Hier deel God
Moses mee dat Aaron op die punt is om te sterf. Moses, Aaron en sy
seun, Eleasar, die volgende hoëpriester, het die berg
uitgeklim. Aaron het sy hoëpriesterlike klere vir Eleasar gegee om
aan te trek en sodoende sy amp op seremoniële wyse aan sy seun
oorhandig. Daarna is Aaron oorlede. Die volk het dertig dae
lank oor hom getreur.
Dit sluit hierdie fase in die volk se
geskiedenis af. Dit sou vir die leser duidelik geword het dat Kades
‘n groot impak op die volk se geskiedenis gehad het.
Wanneer die leser later in die Bybel van hierdie naam/plek lees, is
dit noodsaaklik dat hy die volle verhaal van Kades in herinnering
moet roep om die werklike waarde van die teks, waarin die verwysing
na Kades voorkom, te snap.
6.4 Van Kades tot Moab
Hierdie gedeelte
begin met ‘n bondige vertelling van die inname van Gorma,
nadat die Israeliete deur die koning van die area aangeval is
(21:1-3)
Terwyl die Israeliete
om Edom getrek het, het hulle weereens in opstand gekom. Hulle was
steeds in rebellie teen die feit dat hulle gedoem was om in die
woestyn te sterf, asook ongelukkig oor die “slegte kos” en die
gebrek aan water (v.5). In reaksie op hierdie rebellie van die volk,
het God giftige slange onder die volk losgelaat. Moses het weer vir
die volk gaan intersessie doen. Op bevel van God, het Moses ‘n
koperslang gemaak en dit op ‘n paal gesit. Elkeen wat deur ‘n
slang gepik was, moes slegs na die koperslang kyk om genesing
te ontvang.
Verse 10-20 vertel in
kort hoe die volk van een kampplek na die ander versit het sonder om
veel detail daar rondom te verskaf. Aan die einde van hierdie
gedeelte bevind die Israeliete hulle in die gebied van die Moabiete.
Die Israeliete het
Koning Sihon van die Amoriete versoek om hulle toe te laat om
met die Koningspad langs deur sy grondgebied te trek. Hy het hulle
toegang geweier en met ‘n leërmag teen hulle opgetrek. Die
Israeliete het Sihon sonder veel moeite verslaan. ‘n Interessante
brokkie geskiedenis rondom Gesbon word by hierdie gedeelte ingevoeg
d.m.v. ‘n gedig. (Kemos, waarna in die gedig verwys word, was ‘n
afgod). Die Israeliete het die Amoriete se grondgebied vir ‘n ruk
lank bewoon. Toe die Israeliete in die rigting van Basan
verder trek, het Koning Og hulle tegemoet getrek met ‘n
leërmag. Ook hierdie koning is verslaan en sy grondgebied in besit
geneem. Deuteronomium voeg enkele interessante brokkies inligting tot heirdie
gedeelte toe, o.a dat Og ‘n reus was wie se bed ongeveer 4m lank
was.
Hierdie twee veldslae
het vir die Israeliete ‘n berugte reputasie as
oorlogvoerders besorg onder die nabye volke. In verdere verhale sal
gemerk word dat hierdie veldslae telkens genoem word as redes waarom
volke bang was vir die Israeliete. Dit is dan ook die geval met
Koning Balak van die Moabiete (hfst.22).
Balak het besef dat
hy ‘n troefkaart sou nodig hê as hy daarin wou slaag om die
Israeliete uit te oorlê. Eers sluit hy ‘n alliansie met die
Midianiete (wat reeds sedert Gen. 36:35 nou verweef was met die
Moabiete) en daarna laat haal hy een van die bekendste waarsêers
van sy tyd, Bileam. Bileam het ‘n imponerende professionele
reputasie gehad (v. 6b). Toe die gesante by Bileam aankom met die
vereiste bedrag wat destyds deur waarsêers geverg was, het hy hulle
versoek om die nag oor te bly terwyl hy sy gode gaan raadpleeg.
Daardie nag het God (JHVH) aan Bileam verskyn en hom uitdruklik
beveel om nie die Israeliete namens Balak te gaan vervloek nie,
aangesien hulle deur God geseën was.
Dit sou wys wees om
die vertelling eers hier te onderbreek om te probeer vasstel wie
en wat Bileam was. Bileam was nie ‘n Israeliet nie – hy het
uit die land van die Babiloniërs gekom. Bileam was dus ‘n
waarsêer wat nie die ware God gedien het nie. Ons kan met
veiligheid aannneem dat hy, soos vele ander van sy tyd, in ‘n
verskeidenheid gode geglo het en vanweë sy nering hom op verskeie
van hulle beroep het, afhangende van wat die taak vereis het. As
sulks, het Bileam dan nou met die ‘nuwe’ en magtige God van die
Israeliete kontak gemaak, en probeer om Hom by sy repertoire van gode
in te sluit. Die leser kan maklik verkeerdelik onder die indruk kom
dat God en Bileam in samewerking was met mekaar. Hulle was in
werklikheid in opposisie tot mekaar (Deut. 23:5 en Jos. 24:10).
God het besluit om
Bileam te antwoord, maar Bileam sou ‘n God leer ken wat hy
nog nie vantevore mee kennis gemaak het nie. Hierdie God kon nie
omgekoop word deur offerandes nie. Hierdie God was nie
geïnteresseerd in hoeveel geld die waarsêer aangebied sou word nie.
Hierdie God het sy woord aan die Israeliete gegee en sou nie daarvan
afwyk nie, maak nie saak wat Bileam probeer het nie. Maar
hierdie God was ook geïnteressered in die individu, selfs hierdie
heidense individu met sy afskuwelike beroep. Die verhaal van Bileam
is daarom een van kentering wat plaasvind in die individu wat
God ontmoet.
Daar is nog ‘n
gedagte wat vir die leser in die verhaal van Bileam belangrik is.
Dit sentreer rondom wie die Moabiete was. Die leser sal in
herinnering roep dat die Moabiete die nageslag van Lot was (Gen.
19:37) en dat Lot Abraham se broerskind was. Die Moabiete se
grondgebied was aan hulle gegee deur God. Daarom het God vir Moses
gewaarsku om nie die Moabiete aan te val om hulle grondgebied in
besit te neem nie (Deut. 2:9).
Nadat Bileam geweier
het om na die oorlogsfront te vertrek, is Balak se gesante terug,
maar Balak wou nie hierdie antwoord van Bileam aanvaar nie. Weer
stuur hy gesante met die belofte van ‘n groot beloning. Weer laat
Bileam hulle die nag oorbly waar hy deur JHVH gekonfronteer word.
Daardie nag het God ‘n tweede keer aan Bileam verskyn. Hy het
Bileam toegelaat om te gaan, maar met die voorwaarde dat hy
slegs sou sê wat God aan hom voorsê.
Dat God nie tevrede
was met Bileam se (geldsugtige?) aandrang om te gaan nie, kan
duidelik in die daaropvolgende gedeelte gesien word. Terwyl Bileam
oppad is, word hy deur ‘n engel voorgelê wat daarop uit was
om hom dood te maak sodat hy nie sy boodskap sou kon lewer nie.
Bileam, die sogenaamde kundige, kan glad nie die engel onderskei nie, tot sy donkie hom daarop attent maak – deur met hom te
praat. Bileam moes in sy hart beplan gehad het om nie aan God
gehoorsaam te wees nie, want dis eers toe hy homself aan God se
opdrag onderwerp dat hy weer toegelaat word om verder te gaan.
By Balak aangekom is
Bileam vinnig om hom in te lig rakende die voorwaardes van sy
teenwoordigheid daar. In hoofstuk 23 lees ons dat Bileam daar offers
gebring het. Die leser moet onthou dat die gebruik om brandoffers te
bring nie beperk was tot die Israeliete nie, maar dat die heidense
nasies soortgelyke godsdienstige rituele beoefen het. Na die offers
gebring is, het Bileam met ‘n uitspraak vorendag gekom. In die
uitspraak seën hy die Israeliete met:
- God se beskerming;
- Heiligheid;
- Vermenigvuldinging van getalle;
- Voorspoed.
Hierdie seëning het
Balak natuurlik nie aangestaan nie. Hy het Bileam na ‘n ander punt
gevat vanwaar hy ‘n kleiner gedeelte van die Israeliete sou kon
sien. Die implikasie hier is dat Bileam die moed sou hê om hulle
vandaar te vervloek. Nadat daar weereens offers gebring is, het
Bileam weereens ‘n seën oor die Israeliete uitgespreek:
- God sal sy woord gestand onderhou;
- Israel sal deur geen teenspoed getref word nie;
- Toordery en waarseery sal geen invloed op Israel hê nie (v. 23);
- Israel sal hulle vyande verslaan.
Die plek waar hulle
hulle bevind het was die hoogtes van Baäl (Bamot-Baäl – 22:41).
Daar was geglo dat afgode se invloed tot sekere areas beperk was. Om
hierdie rede is die afgode op spesifieke plekke aanbid. Die offers
waarna hier verwys word is dus aan Baäl gebring en nie aan God nie.
Balak het Bileam
uitgetrap omdat hy die Israeliete geseën het. Daarna het hy Bileam
na ‘n ander plek geneem en weereens in opdrag van Bileam offers
gebring. Teen hierdie tyd (hfst. 24) het Bileam nie meer gewonder of
hy teen God se wil sou kon profeteer as hy eers ‘n paar
‘toorkunsies’ sou gaan uitvoer nie. Hy het reeds geweet dat God
die Israeliete wou seën en nie vervloek nie. Hierdie keer het God
se Gees oor hom vaardig geword en het hy Israel ‘n derde
keer geseën met:
- ‘n Oorvloedige land om in te woon;
- ‘n Uitbreidende koninkryk;
- Nederlaag van hulle vyande;
- Onderskeidelik ‘n seën en ‘n vloek vir hulle vriende en hulle vyande.
Let op Bileam se veranderde
gesindheid in hierdie laaste seën. Hy is nie meer die rebelse
waarsêer wat hoop om God uit te oorlê met offerandes, toorkunsies
en voortekens, sodat Hy van sy planne rakende die Israeliete sal
afsien nie. In verse 3 en 4 sien ons dat Bileam hom voor God
verneder en sy wil aan God s’n ondergeskik stel.
Balak se reaksie op hierdie derde
seën is voorspelbaar. Hy trap Bileam uit en jaag hom weg sonder om
hom te betaal. Hierop herinner Bileam hom daaraan dat hy van die
begin af aangedui het dat hy onder voorwaardes werk. Voor hy
huiswaarts keer het hy egter nog ‘n boodskap – wat die Israeliete
in die toekoms aan Balak se volk, die Moabiete, en die omringende
volke gaan doen. Hulle sal die volgende nasies verslaan:
- Moabiete;
- Edomiete (het in Seir gebly);
- Amalekiete;
- Keniete/Midianiete en die
- Assiriërs.
Hierdie woord van
Bileam is profeties van aard, aangesien dit presies is wat
later gebeur het, self die wegvoering in ballingskap van die Hebreërs
deur die Assiriërs. Dit blyk selfs asof daar verwysings na Jesus
voorkom in hierdie profesie. Weereens kan ons aan die openingswoorde
van die profesie sien dat hierdie woord deur die gekenterde Bileam
gebring word wat steeds onder die beheer van die Heilige Gees
profeteer. Hy is ‘n man wat onder die indruk van God se almag
gekom het en hom, ten minste tydelik, daaraan onderwerp het.
Na hierdie laaste
woord van Bileam het beide hy en Balak na hulle onderskeie wonings
teruggekeer sonder om die Israeliete aan te val. Dit is egter
steeds nie die einde van Bileam en Balak se verhaal nie.
Terwyl die Israeliete
hier uitgekamp was, het die Israelitiese mans omgang gehad met die
Midianitiese vroue van Sittim (hfst.25). Hierdie seksuele
verhoudings het daartoe gelei dat die mans by afgodery betrokke
geraak het. Om die waarheid te sê, hierdie was ‘n moedswillige
poging van die Moabiete en die Midianiete om die Israeliete tot
afgodediens te verlei. Wanneer ons gedeeltes elders in die
Bybel raadpleeg, word die intrige agter hierdie slinkse plan van die
Moabiete en die Midianiete nog duideliker. Ons sien dat dit in der
waarheid Bileam se idee was (Op. 2:14 en Num. 31:16), sodat die
Israeliete hulle God sou verloën en sodoende sy beskerming en seën
verloor. Judas 11 en 2 Pet. 2:15 gee geldgierigheid as
motivering vir Bileam se verleidingsplan.
In reaksie op hierdie
ontrouheid van die Israeliete, het God beveel dat almal wat hulle aan
afgodery skuldig gemaak het doodgemaak moes word. Terwyl al die
Israeliete daar bymekaar was het Simri, die seun van ‘n
Israelitiese leier, ‘n Midianitiese vrou, Kosbi, die dogter
van ‘n Midianitiese stamhoof, tussen die gemeente ingebring om
seksuele omgang met haar te hê daar in die Israelitiese kamp, waar
die Israeliete voor die Here staan en huil het oor hul oortrtedings.
Hierop het Pinehas, die seun van Eleasar, die nuwe hoëpriester, die
twee in hulle tent in gevolg en hulle daar met ‘n spies deurboor,
terwyl hulle besig was om gemeenskap te hê.
As beloning vir die
feit dat hy vir God se eer opgekom het, sodat God nie nodig
gehad het om dit self te doen nie, het God ‘n verbond met Pinehas
gesluit, waarvolgens Hy onderneem het om die priesterskap vir Pinehas
se nageslag te verseker. As straf vir die Midianiete se optrede, het
God Moses en die Israeliete beveel om die Midianiete uit te roei.
Hierdie opdrag word in Num. 25 uitgevoer (sien p.14). God het
verder ook die Moabiete en die Ammoniete verbied om in sy
teenwoordigheid in te kom, of om met die Israeliete te ondertrou
(Deut. 23:3 en Neh. 13:2). Die uiteinde van Bileam is dat hy
later deur die Israeliete gedood is (Jos. 13:22 en Num. 31:8).
Die leser moet ‘n
brokkie inligting uit Eksodus rakende die Midianiete hier in
herinnering roep. Die Midianiete was die mense by wie Moses skuiling
gevind het nadat hy uit Egipte gevlug het vir die moord op ‘n
Egiptenaar. Sy eerste vrou en sy skoonpa was beide
Midianiete. Sy skoonpa was ook ‘n Midianitiese priester wat hom
tot die God van die Israeliete bekeer het voor hy terug is na sy eie
mense toe. Dit is dus veilig om aan te neem dat die Midianiete die
geleentheid gegun was om God te leer ken en ten spyte van hulle
kennis steeds moedswilliglik die volk van God probeer verlei het om
by afgodery betrokke te raak (Eks. 2 en 18).
6.5 By Moab
Soos aan die begin
van die boek, bevind die Israeliete hulle-self weereens aan die
grense van Kanaän waar hulle nou in Moab uitgekamp is. Hulle het
die afgelope veertig jaar deur die woestyn geswerf waar hulle elke
dag deur God onderhou is. Die vorige geslag, almal wat twintig en
ouer was veertig jaar gelede, het uitgesterf in die woestyn. Daar is
nou ‘n nuwe generasie wat op die punt staan om te bewys dat hulle
God sal vertrou om hulle by te staan met die inname van die land.
Soos aan die begin van Numeri, is daar dan nou weer ‘n sensusopname
(hfst. 26) wat onder die Israeliete gedoen word sodat die bevolking
in ‘n goed-georganiseerde weermag omskep kan word. In hierdie
sensusopname is daar veskeie verwysings na insidente en gebeure uit
die volk se geskiedenis:
- Die opstand van Korag, Datan en Abiram (Num. 16);
- Juda se familie-uitleg (Gen. 38);
- Die verdeling van die Josefstam in Efraim en Manasse (Gen. 48:7).
God het destyds by
Kades vir Moses gesê dat hy nie Kanaän sou binnegaan nie, maar dit
net sou sien (Num. 20:12). Daarom kondig God nou aan dat Moses
binnekort sal sterwe. Moses het nog eers ‘n versoek vir God; God
moet ‘n leier vir die volk aanstel in die plek van Moses
(27:12-23). God wys Josua aan as leier, omdat hy reeds ‘n
man was op wie God se Gees gerus het. Moses en Eleasar bevestig
Josua se leierskap voor die volk. Josua se leierskap veskil van
Moses s’n. Moses was leier vir die hoëpriester, maar God stel dit
duidelik dat Josua se gesag nie bo die van die hoëpriester is nie.
God se volk het ‘n teokratiese gesagstruktuur.
Noudat
die Israeliete op die punt staan om die land in te neem, word dit
belangrik om hulle daaraan te herinner om die bepaalde offers op die
regte tye te bring. Terwyl hulle deur die woestyn getrek het, was
die godsdienstige rituele effens afgeskeep. Daar sal nou egter nie
meer verskonings wees om nie die gebooie rakende die offers, ens. te
gehoorsaam nie. Hoofstukke 28-29 behandel die bring van die offers:
- Daaglikse offers – elke oggend en elke aand;
- Sabbatsoffers – elke Sabbatdag;
- Maandelikse offers – op die eerste van elke maand;
- Paasfeesoffers – met die viering van die Paasfees;
- Offers by die Fees van die Weke – met die viering van die Oesfees;
- Offers by die Fees van Trompette – op die eerste van die sewende maand;
- Versoensdagoffers – om versoening te doen op die Versoendag;
- Huttefeesoffers – offers word vir agt dae lank gebring tydens die Loofhuttefees.
God
is ‘n eerlike en standvastige God. Wat Hy gesê het, sal Hy laat
gebeur. Die heidense profeet, Bileam, het sterk met hierdie aspek
van God te doen gekry en hierdie woorde rakende God geuiter (23:19):
“God is nie ‘n mens dat Hy sou lieg nie, ‘n mens dat Hy van
gedagte sou verander nie. Sou Hy iets sê en dit nie doen nie, iets
belowe en dit nie uitvoer nie?” Hierdie God, wat Sy woord so
gestand onderhou, verwag ook van die mens om sy eie woorde
te eer. Num. 30:2 lees: “As iemand
aan die Here ‘n gelofte doen of met ‘n eed ‘n verpligting op
hom neem, mag hy sy woord nie breek nie; hy moet hom aan alles hou
wat hy beloof het.” Die res van die hoofstuk gee aan die man die
gesag om geloftes wat deur vroue afgelê is, ongedaan te maak.
Verskillende mans het op verskillende tye van die vrou se lewe soveel
geestelike gesag oor haar:
- Ongetroude vrou – haar pa;
- Getroude vrou – haar man;
- Weduwee – niemand.
Voordat
Moses sou sterwe was daar nog ‘n onafgehandelde saak wat sy aandag
geëis het. Die Midianiete het destyds op aandrang van Bileam die
Israeliete verlei om aan God ontrou te word deur afgodery. God het
bepaal dat al die Midianiete
om die lewe gebring moes word as straf hiervoor (Num. 25). Dit was
tot op hede nog nie gedoen nie. God beveel Moses om toe te sien dat
die volk eers hierdie veldslag teen die Midianiete uitvoer (hfst.31).
Hierop trek die Israeliete teen die Midianiete op en verslaan hulle.
Hulle het al die Midianitiese mans doodgemaak, maar die vrouens en
kinders se lewens gespaar en hulle teruggebring na die Israelitiese
kamp toe. Dit was egter deur die vroue dat die Israeliete in die
eerste plek verlei was. Geen wonder dan dat Moses kwaad was oor
hierdie toedrag van sake nie. Hy het beveel dat alle seuns, en vroue
wat al met ‘n man gemeenskap gehad het, om die lewe gebring moes
word. Slegs die maagde
se lewens mag gespaar gewees het. Hierna moes die soldate ‘n sewe
dae lange reinigingseremonie ondergaan voor hulle weer in die kamp
toegelaat is.
Die
Israeliete het heelwat buit
by die Midianiete geroof en diè moes nog verdeel word. Die soldate
sowel as die mense wat by die kamp agtergebly het was geregtig op ‘n
deel van die buit. Almal was ook verplig gewees om ‘n porsie van
hulle deel van die buit aan God af te staan. Nadat die buit verdeel
is en almal hulle onderskeie dele aan God gegee het – wat deur
Eleasar in ontvangs geneem is – het die leiers nog ‘n bykomende
vrywillige offergawe
aan God gebring, nl. al die goue goed wat onder die buit was. Dit
was uit dankbaarheid omdat daar nie een Israelitiese soldaat
gesneuwel het tydens die geveg nie.
Die Israeliete het op
die verowerde gebied van die Amoriete en Basaniete uitgekamp.
Hierdie grond was nie aan die westekant van die Jordaan, in die
beloofde land nie, maar aan die oostekant, net buite die grense van die beloofde land. Die stamme van Ruben en Gad het gesien dat
die land goed was om in te woon en het Moses vir toestemming gaan vra
om hulle-self daar te vestig (hfst. 32). Moses het gevrees dat die
oorblywende stamme ontmoedig sou word om Kanaän in te val (nes
destyds na die negatiewe verslag van die spioene) as hulle so ‘n
groot afdeling van hulle leër sou verloor. Die Rubeniete en Gadiete
het hulle daarop daartoe verbind om steeds saam met die Israeliete
uit te trek vir oorlog, en slegs terug te keer wanneer die finale
veldslag gewen was. Met hierdie versekering verleen Moses hulle
toestemming om hulle-self oos van die Jordaan te vestig in die
areas wat vroeër onder bewind was van Koning Sihon van die
Amoriete en Koning Og van Basan.
‘n Helfte van die stam van
Manasse, die nageslag van Makir, het ook by Moses toestemming gekry om hulle-self aan die oostekant van die Jordaan te vestig.
Hulle het Gilead en die omringende tentdorpe verower. Die leser moet
hierdie stamme voortdurend in gedagte hou terwyl hy die Ou Testament
bestudeer, aangesien hulle afgesonderdheid van die res van Israel
hulle telkens op die voorgrond laat tree.
Wanneer ‘n mens die
hoofstukke van Numeri versigtig ontleed, sal gemerk word dat die
veertigjarige woestyntog basies in slegs een hoofstuk gedek
word, nl. hoofstuk 21. In hoofstuk 20 is die Israeliete
steeds by Kades, en in hoofstuk 22 is hulle reeds by Moab. Dit is
logies om te aanvaar dat heelwat detail rakende hulle swerftog dus
uit hierdie vertelling uitgelaat is. Hoofstuk 33 lig ons nouer
hieroor in:
- vv. 1-37 vertel van Israel se kampplekke en swerftog vanaf Rameses tot by Kades;
- vv. 37-49 verhaal hul reistog en kampplekke vanaf Kades tot by Moab;
- vv. 50-56 speel af waar die volk by Moab uitgekamp is. Hier spreek God ‘n paar ernstige gedagtes rakende die inbesitneming van die land teenoor die Israeliete uit:
- Al die inwoners moet uit die land gedryf word;
- Alle afgodsbeelde moet vernietig word;
- Die land moet deur loting verdeel word onder die stamme, volgens die grote van die afsonderlike stamme;
- As al die inwoners nie verdryf word nie, sal hulle die volk skade berokken, wat God se toorn op die Israeliete sal laat neerkom.
In hoofstuk 34 word
die landsgrense deur God bepaal en beskryf aan die Suide-,
Weste-, Noorde- en Oostekante. God stel ook die leiers aan
wat met die verdeling van die land sal help; Eleasar, Josua, en ‘n
leier uit elk van die stamme wat nog nie grond ontavng het nie.
Ruben, Gad en die halwe stam van Manasse het nie leiers wat hulle by
hierdie verdeling van die land sou verteenwoodig nie, omdat hulle
reeds hulle grondgebied aan die oostekant van die Jordaan ontvang
het.
Die Leviete is ook
nie by die verdeling van die land ingesluit nie, want God het gesê
dat Hy hulle erfdeel sal wees (Num. 18:23). Die Leviete het slegs
ses stede met omringende grondgebied in Israel ontvang om in te woon.
Hierdie ses stede moes tot asielstede verklaar word. Die asielstede
moes maklik bereikbaar wees. Daar is drie asielstede aan beide
kante van die Jordaan uitgesonder. ‘n Asielstad was ‘n stad
waarheen iemand kon vlug wat per ongeluk iemand anders doodgemaak
het. Daar sou hy asiel kon vind vir sy oortreding tot daar regspraak
oor gelewer is. As hy skuldig bevind is aan moedswillige doodstraf, is hy aan die slagoffer se familie uitgelewer om gedood te word.
Anders het hy die reg gehad om in die asielstad beskerming te vind
tot die dood van die hoëpriester (hfst. 35).
God
heg baie waarde aan lewe, veral mense se lewens. Daarom is Hy baie
spesifiek oor die vergelding van moord.
As bloed vergiet sou word sonder dat daar versoening voor gedoen
word, sou dit die land onrein maak. Die land mag nooit onrein gemaak
word nie, omdat God self daar tussen die Israeliete gewoon het.
Die
laaste hoofstuk van Numeri is ‘n vervolg op hoofstuk 27:1-11. Die
leser sal hom daaraan herinner dat Selofgad
se dogters die reg verkry het om hul pa se grond te erf. Hulle was
ook uit die halwe stam van Manasse wat van Makir afgestam het en dus
reeds hul grondgebied ontvang het. Gilead, ‘n afstammeling van
Makir, se mense was bekommerd dat hierdie grond later aan ander
stamme sou behoort as die dogters met mans uit ander stamme sou trou.
God het daarop bepaal dat die grond slegs hulle erfdeel sou wees as
hulle met mans binne hulle eie stamverband
sou trou. Selofgad se dogters het hierdie bepaling goedgevind en die
opdrag uitgevoer.
Met
die praktiese voorbereidings vir die inname van die land afgehandel,
word die boek van Numeri
afgesluit. Dog sal Deuteronomium
nie die verhaal van die inname van die land vertel nie, maar ‘n
paar toesprake van Moses dek voordat hy self sterf.
6.6 Toepassing
- Ek beoog om meer omtrent die volgende onderwerpe uit te vind:
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
2. Een
van die hooftemas wat in Numeri behandel word is die tema van
rebellie teen God. Heb. 5:7b sê dat Jesus se gebede verhoor is
omdat Hy Homself aan God onderwerp het. Jak. 4:3 sê dat ons gebede
nie verhoor word nie, omdat ons volgens ons eie begeertes bid. Moses
se gebede is telkens verhoor. Wat kan ons by Moses leer oor gebed en
nederigheid, wat sal help dat ons eie gebede verhoor word?
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
-
Numeri leer ons iets van eerlikheid. Bileam sê dat God nie ‘n mens is dat Hy sou lieg nie (Num. 23:19). Hierdie opmerking noop ‘n mens om selfondersoek in te stel. Is jy een van die mense wat die mensdom ‘n reputasie gegee het om leuenaars te wees? Indien wel, lieg jy slegs vir mense, of lieg jy selfs vir God? Wat kan jy doen om te verseker dat jy sal ophou lieg, sodat mense jou woord sal kan vertrou (Matt. 5:33-37 en Num. 30)? Wees prakties. Onthou die Israeliete moes selfs klossies aan hulle klere vaswerk om te verseker dat hulle nie sekere sondes uit vergeetagtigheid sou pleeg nie.
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
-
Nog ‘n tema wat in Numeri sterk na vore tree is die tema van orde. Telkens is God besig om orde te skep en dinge en mense te organiseer. As gevolg hiervan funksioneer hierdie groot bevolking, wat sonder heenkome is, soveel beter. Is daar dinge in jou lewe wat nodig het om georganiseer te word? Besef jy dat organisasie jou kan vrymaak om by dinge/mense/sake uit te kom waarvoor jy nie nou tyd het nie? Dink net hoeveel makliker Moses se taak was nadat hy die kampordes vasgestel het. Watter areas in jou lewe het nodig om georden te word? Wat kan jy doen om orde te skep in hierdie areas? Wees prakties.
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
6.7 Bibliografie
- THOMPSON, F.C. 1988. The Thompson Chain Reference Bible: KJV 5th ed. B.B. Kirkbride Bible co., inc.: Indianapolis.
- The New Open Bible Study Edition, New King James Version. 1990. Thomas Nelson Publishers: Nashville.
- DIE BYBEL, nuwe vertaling. 1983. Bybelgenootskap van Suid-Afrika: Kaapstad.
- HANDBOEK BY DIE BYBEL. 1986. Lux Verbi: Kaapstad.
- DEIST, F.E. (red.). 1981. Van Eden tot Rome. J.L. van Schaik: Pretoria. pp.28-57.
- HARTIN, P.J. 1977. The Word endures forever. Patrick J. Hartin: Johannesburg.
- PEARLMAN, M. 1935. Through the Bible book by book Part 1 O.T. Genesis – Esther. Gospel Publishing House: Springfield.
- DIE BYBEL IN PRAKTYK NAV. 1993. CUM: Vereeninging.
- SPIRIT FILLED LIFE BIBLE (NKJV). 1991. Thomas Nelson Publishers: Nashville.
- STRONG, J. Strong’s Exhaustive Concordance of the Bible. Hendrickson: Peabody, Massachusetts.
- Hayford, J.W. (ed.). 1995. Hayford’s Bible Handbook, Placement of tribes in the Israelite encampment. Thomas Nelson Publishers: Nashville.
Marietjie Uys (Miekie) is a published author. You can buy the books here:
You can purchase Designs By Miekie 1 here.
Jy kan Kom Ons Teken en Verf Tuinstories hier koop.
Jy kan Kom Ons Kleur Tuinstories In hier koop.
Jy kan Tuinstories hier koop.
You can follow Miekie's daily Bible Study blog, Bybel Legkaart, here in English & Afrikaans.
For more crafty ideas and great products, visit A Pretty Talent on Facebook.
Remember to keep nurturing your TALENT for making PRETTY things.
You can subscribe to this blog and receive regular updates by email by simply registering your email address at the top of the current blog.